De Wet kinderopvang bepaalt dat ouders, werkgevers en de overheid samen verantwoordelijk zijn voor de kosten van de kinderopvang. Daarnaast regelt de wet aan welke kwaliteitseisen de kinderopvang moet voldoen en hoe het toezicht daarop is geregeld.
De wet is in werking getreden in 2004, maar is sindsdien nog enkele malen aangepast, waaronder in 2005 en 2013.
Ouders die hun kinderen naar een geregistreerde opvangvoorziening brengen, krijgen een bijdrage in de kosten van de kinderopvang. De ouders sluiten hiervoor zelf een overeenkomst met de opvangvoorziening en betalen ook de rekening. Vanuit de overheid krijgen ouders vervolgens een inkomensafhankelijke tegemoetkoming terug. De hoogte van dat bedrag is voor ieder gezin anders. Hoeveel een gezin ontvangt, hangt onder andere af van:
Ouders krijgen niet voor iedere vorm van opvang kinderopvangtoeslag. De opvang moet voldoen aan de regels die zijn opgesteld vanuit de Wet kinderopvang. Een kinderopvang moet bijvoorbeeld altijd geregistreerd staan in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen. Gaat een kind naar een gastouder, dan wordt er alleen kinderopvangtoeslag uitgekeerd als de gastouder is aangesloten bij een gastouderbureau.
Een opvang wordt pas in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen opgenomen, als zij voldoen aan bepaalde regels:
Iedere goedgekeurde kinderopvangvoorziening of gastouder ontvangt een registratienummer. Volgens de wet kinderopvang krijgen ouders alleen een bijdrage in de kosten als zij het registratienummer van de voorziening doorgeven aan de belastingdienst. De registratienummers zijn terug te vinden in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen.
Peuterspeelzalen en tussenschoolse opvangen vallen niet onder de Wet kinderopvang. Ouders kunnen voor een peuterspeelzaal of een tussenschoolse opvang dan ook geen kinderopvangtoeslag aanvragen. Ook als buren, familie of vrienden de opvang van de kinderen op zich nemen kan hierover geen toeslag worden aangevraagd.