Het pgb is een budget waarmee zorgbehoevenden zelf passende zorg kunnen inkopen en is bedoeld voor mensen die door een beperking of chronische ziekte niet goed voor zichzelf kunnen zorgen.
Het pgb is ontstaan vanuit het idee dat mensen die zorg nodig hebben, vaak zelf het beste kunnen inschatten welke zorg en zorgverlener het beste bij hem of haar past. Het pgb is dus maatwerkzorg.
Degene die het pgb ontvangt, is vrij om het budget zelf te besteden aan de benodigde zorg. Het pgb mag bijvoorbeeld ook worden uitgegeven aan zorg die wordt ingekocht bij informele zorgverleners, zoals familieleden of kennissen. Ook mag het pgb worden uitgegeven aan hulpmiddelen. Instanties die het pgb uitbetalen, mogen wel eisen stellen aan de zorgverleners en aan het maximum tarief per dienst. Zo mag het pgb alleen worden uitgegeven aan de zorg waarvoor het pgb bedoeld is. Ook moeten de afspraken die worden gemaakt met een zorgverlener over het algemeen worden vastgelegd in een zorgovereenkomst of contract, zelfs als de zorgverlener een familielid is.
Niet iedereen kan zomaar een pgb aanvragen. Hiervoor is een indicatie nodig voor zorg of ondersteuning. Een indicatie voor zorg kan worden aangevraagd bij de gemeente, een thuiszorginstelling of zorgverzekeraar of het Centrum Indicatiestelling Zorg. Nadat de indicatie is gegeven, kan een pgb zelf worden aangevraagd. Waar dit moet, hangt af van het soort pgb.
Omdat het pgb maatzorg is, is de hoogte van een pgb voor iedereen anders. Het bedrag hangt onder andere af van de benodigde zorg en van de tarieven van de gemeente, thuiszorginstelling of zorgverzekeraar.
Wie een pgb ontvangt, moet in sommige gevallen zelf een deel meebetalen voor de zorg die hij of zij krijgt. Dat heet de eigen bijdrage. Hoe hoog die eigen bijdrage is, is afhankelijk van het inkomen en de soort zorg. Of iemand wel of geen pgb krijgt, hangt niet af van het inkomen.